Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi, Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü ve "Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği" işbirliğiyle, Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin eğitimli, çağdaş, modern bir gelecek nesil yetiştirme hedefinin özgün projesi Köy Enstitülerini ana odağına alan "Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi"nin 28 Ekim 2023 - Cumartesi günü açılışının gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi'nin Teması

Türkiye'de nüfusun yüzde 80'inin köylerde yaşadığı ve sadece yüzde 4 kadarının okuma yazma bildiği şartlarda hayata geçirilen Köy Enstitülerinin tarihimizdeki yeri ve önemi Anı Evi'nin temel konusudur. Cumhuriyet Dönemi'nin ilk yıllarında temel eğitim, köy öğretmenleri, Köy Enstitülerinin kurucuları, mezunları ve günümüze kalanlar Anı Evi'nin temasında odak noktasında bulunmaktadır. Anı Evi'nde; Köy Enstitülerinin kuruluş amacı, hedefleri, kurucuları, dönemin koşulları hakkında modern müzecilik teknikleri kullanılarak verilecek bilgiler, öne çıkan isimlerin biyografileri, günümüze ulaşan hatıraları ile harmanlanarak bir Köy Enstitüleri anlatısı sunulmaktadır.

Çok kısa zaman zarfında 30 bağışçıdan, dönemin ruhunu yansıtan çeşitli obje, belge, fotoğraf vb materyal derlenmiştir. Bağışlanan objeler arasında; bizzat Köy Enstitüsü öğrencileri tarafından yapılmış ya da kullanılmış olan; tahta bavul, saat, tuğla, mandolin, mandolin kutusu, rozet, marangoz rendesi vb ders materyalleri bulunmaktadır.

Ayrıca bağış yoluyla edinilen ve Apikam arşivinden derlenen; tarihi belge; diploma, günlük, kayıt defterleri, ders notları, orijinal baskı fotoğraflar gibi materyaller de Anı Evi'nde sergilenecektir.

Köy Enstitüsü Anı Evi'ni klasik bir sergileme ve anlatıyla gerçekleştirmenin ötesine geçmek, statik değil dinamik bir yapı ortaya koymak amacıyla, binada bir araştırma kütüphanesi ve bir de dijital arşiv sistemi kurulmuştur. Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi Kütüphanesinde yer alan tamamı Köy Enstitülerini konu alan 600 kitap ve Dijital Arşiv'e aktarılan 300'den fazla materyal ile Köy Enstitüleri alanında çalışan araştırmacılara değerli bir veri tabanı sağlanmış olacaktır. Bu veri tabanına ziyaretçiler Anı Evi'nde yer alan tabletlerden ulaşabileceklerdir. Böylelikle Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi ile sadece İzmir'de değil Türkiye ve dünya çapında Köy Enstitüleri alanında araştırma yapan akademisyen, tarihçi ve araştırmacılar için önemli bir başvuru merkezi hayata geçmiş olacaktır.

Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi, dijital müzecilik uygulamalarının yoğunlukla kullanıldığı bir kurgu ile hayata geçirilmiştir. Dijital bilgi panoları, dokunmatik etkileşimli ekran uygulamaları, dijital arşive erişim sağlayan tabletler vb uygulamalarla özellikle gençlerin ilgisini çekecek bir tasarım ile gerçekleştirilen Anı Evi'nde, Köy Enstitüleri hakkında; "Köy Enstitüsüne Başlama Hikayesi", "Köy Enstitüsünde Neler Öğrendiler", "Köy Enstitülerinin Eğitim Felsefesi" Köy Enstitüleri Neden Kapandı’ gibi başlıklarla sunulan sözlü tarih videolarını izlemek de mümkün olacaktır.

Köy Enstitüsü Anı Evi Binası Hakkında

Köy Enstitüsü Anı ve Kültür Evi Binası, İz ir İli, Konak İlçesi, Natırzade Mahallesi 18 pafta, 118 ada, 4 parselde yer almaktadır. Yapının kuzeyinde Kurtuluşumuzun 100. Yılı Anı Evi (Yemişçizade Konağı), güneyinde ise Natırzade Camii bulunmaktadır. Yapının kuzeyinde bulunan 774 sokak araç trafiğine kapalıdır ve bu sokak Eşrefpaşa Caddesi'ne merdivenler ile bağlanmaktadır. Yapının tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte dönem örneklerinden ve bulunduğu çevrenin yapılaşmasından anlaşıldığı kadarı ile 19. yy sonlarında veya 20. yüzyılın ilk yarısında yapıldığı anlaşılmaktadır. Yapı büyük oranda değişmeden günümüze kadar ulaşmıştır.

Konak'ta, "Kurtuluşumuzun 100. Yılı Anı Evi"nin

hemen yanında bulunan tarihi bina, Tarkem tarafından restore edilmiş, 2023 yılı başında Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi'ne dönüştürülmesine yönelik çalışmalar başlatılmıştır. "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilmiş olan Köy Enstitüleri Anı ve Kültür Evi Binası; bodrum, zemin kat, birinci kat ve bir ara katıyla yaklaşık olarak 300 m2'lik alana sahiptir. Yapı L planlı, üç yığma

yapı sistemi kullanılarak yapılmıştır.

Tuğçe Kılıçkaya