Çocuk ve Sanat

“Rafael gibi resim yapabilmek 4 senemi aldı,

bir çocuk gibi resim yapabilmek ise bütün ömrümü.

- Pablo Picasso

Sanat kendini ifade yöntemlerinden biri olarak genelde sanatçılara atfedilen bir yöntemdir. Sanatçı olmayan kişilerin bir sanat dalı ile uğraşması boşa çaba gibi algılanabilir. Sanatçı denince akla, yeni ve kendine özgü eser üreten kişi gelmektedir. Sanatla, sanatı meslek kabul eden kişiler ilgilendiği gibi hobi amaçlı olarak bu işi seçen kişiler de ilgilenmektedir. Sanat, büyük küçük herkes için vazgeçilmezdir, hayatın bir parçasıdır ve insan sağlığı açısından da gereklidir. Çocuklara yeterince özgür alan ve materyal verirseniz, yaptıkları heykellerin ve resimlerin gücü karşısında şaşırabilirsiniz.

İnsanların kendini, düşüncelerini ve duygularını ifade etme ihtiyacı, çok temel bir ihtiyaçtır. Bu duyguların ve düşüncelerin tam olarak bilincinde olmasa bile, sanat yolu ile bunları ifade etmek mümkündür. Nazi toplama kamplarında esir tutulan bazı çocuk ve yetişkinlerin gizlice resim yaptıkları belirtilmiştir. Bu kişilerin, yakalansalar, bunun için öldürüleceklerini bilerek hala resim yapmaları, nasıl açıklanabilir?

Çocukların harekete olan ihtiyaçları ve tamamen sözel olmayan ifade yöntemleri vardır. Sanat, kendilerini sözel olarak ifade etmekte zorlanan kişiler için çok yardımcı bir dildir. Silverstone, sözleri korunmak ve dikkatleri başka yöne çekmek için kullanabilen kişiler için, sanatın, kendini açık bir şekilde ifade etmek ile eşanlamlı olabildiğini belirtir. Daha öncede vurguladığım gibi, sanatla uğraşmak yaratıcı ve spontan bir süreçtir ve süreç kelimelerden görsele, vucüt diline, duygulara ve daha geniş yansımalara doğru akar.

Sanat aktiviteleriyle uğraşan çocukların yabancı dillerden coğrafyaya, matematikten fene geniş bir alanda daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Araştırmalara göre müzik, resim, drama, heykel, çizim gibi yaratıcı ifade biçimlerinden herhangi birinde çalışmalar yapan öğrencilerin, uygulanan testler ve sınavlarda daha yüksek puanlar elde ettiğini ortaya koymuştur.

Çocuklarda Sanat Eğitimi

Çocuğa verilen sanat eğitiminin hedefi; çocuğun sosyal, duygusal, zihinsel ve bedensel özelliklerini geliştirmek, yaratıcılığını artırmak, özgün düşünceyi ve estetik anlayışı geliştirmek, haz almasını ve duygusal açıdan rahatlamasını sağlamak ile paylaşmayı öğretmek olmalıdır. Sanat bu amaçla kullanılmaktan başka, eğitim ortamlarında öğretmen-çocuk, okul idaresi-çocuk, çocuk-çocuk veya çocukla diğer öğretmenler arasındaki iletişimi geliştirmeye dönük olmalıdır. Sanatın da içinde olduğu öğrenmeler, çocuklar için daha zevkli hale gelmektedir. Gerek okul öncesi gerekse okul dönemi çocukları için okullar, zoraki gelinen, sadece dinleyerek, okuyarak, yazarak öğrenmenin olduğu, ezberci anlayışın kabul gördüğü bir ortam olmaktan çıkarılıp, çocukların zevk alarak gittikleri bir yer haline dönüştürülmelidir. Evde ailece gerçekleştirilecek sanatsal etkinlikler, aile üyeleri ve çocuk ilişkisinin kalitesini etkilemektedir. 

Çocuk birçok sanat dalıyla uğraşarak kendisi için hangisinin daha zevkli olduğunu keşfetmeli ve hangi sanat dalına daha yetenekli olduğunu fark etmelidir. 

Sanat eğitimi okul öncesi yaşlarda başlamalıdır. Çünkü doğumdan 6 yaşına kadar olan dönem, çocuğun zihinsel, sosyal, duygusal, kaş ve sinir gelişiminin, olgunlaşmasının olduğu dönemdir. Bu nedenle bu dönemdeki sanat eğitimi, çocuğa daha fazla uyaran verilmesine olanak tanır. Bu da daha iyi bir gelişimi beraberinde getirir. 

Sanatla ilgilenen çocuklarda gelişimini izleyebildiğimiz konuları şöyle sıralayabiliriz:

Yaratıcılık

Değişik çizim malzemelerinin verilmesi ve çocuklardan ne çizmek isterlerse onu çizmeleri istenirse serbest düşünce akışının gerçekleşir. Bu da çocuklarda yaratıcılığın ve hayal gücünün geliştirilmesinde fayda sağlar ve ayrıca karar verme/ problem çözme becerisini de geliştirir

Yorumlama Becerileri

Çocuklardan belli sanat eserlerine bakmalarını ve onu yorumlayarak anladıkları düşünceyi çizmeleri istenirse; bu, onların akılda canlandırma becerilerini geliştirir ve bu tekniği başka konularda, hayatın farklı noktalarında kullanabilirler.

Eleştirel Düşünme ve İletişim Becerileri

Araştırmalar gösteriyor ki sanat, çocukların beyin aktivitesine gelişme göstermesine katkı sağlar. Resim derslerinde çeşitli sanat eserleri detaylarıyla tartışılırsa bu yolla çocuklar kendilerini iyi bir şekilde ifade etmeyi öğrenirler.

Kişilik Gelişimi 

Tiyatro faaliyetleri gibi sanat formları bir çocuğun genel kişilik yapısını geliştirir. Bir çocuğunu kendine güveninin oluşturulmasına ve kendisini disipline etmesine yardım eder. Çocuk resim sanatıyla daha fazla ilgilenmeye başladıkça daha yaratıcı ve inovatif düşünmeye başlar. Ayrıca kendini motive etmeyi ve başkalarıyla işbirliği yapmayı öğrenir.

Sosyal Beceriler

Çocuklar için sanat eğitiminin önemi çocukların insan doğasını daha iyi anlamalarını sağladığı için önemlidir. Çocuğun duyarlılığını geliştirir ve kendini başkasının yerine koyarak, empati yaparak düşünceli bir birey olmasına yardımcı olur. Başkalarının duygularına ve düşüncelerine saygı duymayı öğrenir.

Gözlemsel Beceriler

Sanat aktiviteleri çocukların gözlemsel becerilerini de geliştirir. Örneğin, bir evin eskizini çizmek için gerekli olan becerilerle, güneş sistemini anlamak veya bir sınıf arkadaşının gösterdiği davranışları neden o şekilde gösterdiğini çözmekle aynıdır.

Meraklı Bir Ruha Sahip Olmak

Resim dersleri çocuklarda merakı ortaya çıkarır. Çocuklar resim dersleriyle birlikte bazı şeyleri sorgulamaya öğrenir. Çizilen bir eskizden sonra, çocuk ulaştığı sonucu beğenmezse, onu siler ve tekrar çizer. Dolayısıyla “deneme yanılma” yöntemini resim dersleri aracılığı ile öğrenir ve bu tekniği hayatın farklı alanlarında kullanır.

Tüm insanlık tarihinin anlaşılmasının sanat formlarına bakarak gerçekleştiğini göz önünde bulundurursak, aslında, sanat eğitiminin ne denli önemli olduğunu anlayabiliriz. Sanat hayata hayal gücü, hayal gücüne de hayat katar. İster yetişkin olsun ister çocuk, herkese sanatla ilgilenebileceği ortamlar yaratılmalı ve fırsatlar tanınmalıdır. Yetişkinlik cağına gelmiş olmasına rağmen sanatla yeni tanışan ve içlerindeki cevheri fark edip dışarı yansıtan kişiler vardır. O kişilerin bir süre sonra hem kendilerine hem de dünyaya yönelik bakış açıları değişmektedir. Sanat eğitimi hem yetişkin hem de çocuklara, örgün ve yaygın eğitimle verilmelidir. Tercih edilen ve daha faydalı olan ise; sanat eğitiminin çocukluktan başlamasıdır. 

Sonuç olarak, çocukların sosyal, duygusal, entelektüel ve kişisel gelişimleri için sanat aktivitelerine dahil edilmesi olmazsa olmazdır.