Bebek Beslenmesi

Beslenme, bebeklik ve çocukluk dönemlerinde büyüme ve gelişmeyi etkileyen, belirleyen ve yönlendiren faktörlerin başında gelmektedir. Bebek ve çocukların yaşamlarını sağlıklı bir biçimde süedürebilmelerini sağlayan; büyümeleri ve gelişmeleri için tüm enerji ve besin öğelerini karşılayan ve ruhsal yapılarını bozmayan; genetik potansiyellerine uygun, sağlıklı erişkin olmalarını oluşturan beslenmeye “sağlıklı beslenme” denir. 

Bebek ve çocuklarda sağlıklı beslenmenin temel amacı, uygun büyümenin ve gelişmenin sağlanması, besin eksikliği ve fazlalığı durumlarının engellenmesi, vücut yapılarının yenilenmesi ve vücut fonksiyonlarının sağlıklı olarak devamının gerçekleştirilmesidir. Belirtilen temel amaçları sağlayabilen beslenmeye ise yeterli ve dengeli beslenme denilmektedir. Yeterli ve dengeli beslenmeyle çocuklar ancak kalıtsal potansiyellerine erişebilirler. Bebek ve çocuklar yeterli ve dengeli beslenmeyle yaşlarına uygun büyüme ve gelişme gösterirler.

Yeterli ve dengeli beslenme için miktar olarak yaşa ve cinsiyete göre belirlenmiş olan altı farklı besin öğesinin günlük olarak ve devamlı surette alınması gereklidir. Bunlar protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral ve sudur. Proteinler vücudumuzu oluşturan hücrelerin yapı taşlarıdır. Büyüme, vücut fonksiyonları ve yeni hücre yapımı için gereklidir. Karbonhidratlar vücudumuzun diğer yapı taşlarıdır ve vücudumuzun enerji kaynaklarıdır. Yağlar vücudumuzdaki hücrelerin bir bölümünü oluşturur ve özellikle sinir hücreleri, dolayısıyla da beynimiz için ve ayrıca birçok hormonun üretimi için gereklidir. Vitaminler ise vücudumuzun enerji kazanması, korunması ve sağlıklı çalışması için gerekli olan temel besin öğeleridir. Mineraller de az miktarda da olsa gelişim ve vücut fonksiyonu için gerekli maddelerdir. Besleyici olmasa da su yaşamımız için oldukça önemlidir. Vücudumuzun önemli bir kısmı, çocukların yüzde yetmişi, erişkinlerinse yüzde altmışı sudur.

Bebek ve çocukların aylarına, yaşlarına ve cinsiyetlerine göre büyüme hızları, buna bağlı olarak da enerji, protein, yağ, vitamin, mineral ve su gereksinimleri değişkenlik göstermektedir. Yaşamın ilk iki yılı büyümenin ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir.Beslenmenin en önemli olduğu dönem, büyümenin ve gelişmenin en hızlı olduğu bu ilk 2 yıldır. Bu dönemde yeterli ve dengeli beslenmenin ileri yaşlara yansıyan birçok olumlu özelliği vardır. Ayrıca bu dönemdeki besinsel eksiklikler, fazlalıklar ve dengesizlikler, büyüme ve gelişme sürecini belirgin olarak etkileri birçok organın yapısında ve fonksiyonlarında kalıcı zararlara yol açabilirler.

Yeterli ve dengeli beslenme için günlük şekilde ve devamlı surette almamız gereken bu altı farklı besin öğesi yedi farklı besin grubundan karşılanır. Bu besin grupları, süt ve süt ürünleri, etler, kuru baklagiller, tahıllar, sebzeler, meyveler ve sudur. Süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir, dondurma, sütlü tatlılar) kalsiyum bakımından zengindir ve önemli protein kaynaklıdır. Et grubunda, dana ve koyun-kuzu eti ve karaciğeri, tavuk, yumurta, hindi ve balık vardır. Bunlar protein, vitamin, mineral (özellikle demir, çinko, fosfor) ve yağ ihtiyacımızı karşılamaktadırlar. Fasulye, nohut ve mercimek gibi kuru baklagiller de önemli protein kaynaklarıdır. Fındık, fıstıkta da protein vardır. Ekmek ( buğday, çavdar, yulaf, mısır), pirinç, makarna, simit, börek, bulgur, şehriye gibi tahıllar vücudumuz için ana enerji (karbonhidrat) kaynaklarıdır. Sebzeler ( ıspanak, brokoli, havuç, domates, patates, mısır, bezelye, kabak, taze fasulye, marul, maydonoz vb.) ve meyveler (elma, armut, muz, portakal, mandalin, kivi, şeftali, üzüm, kiraz, çilek vb.) vitamin açısından zengindirler ve lif içerirler. Yeterli ve dengeli beslenme için gün içinde her besin grubundan belirli oranlarda almak gereklidir. Çocukların aldıkları miktarlar erişkinlerinkinden farklıdır ve yaşa göre de farklılıklar göstermektedir.
Anne-babalar bebekleri dünyaya geldiğinde, bebeklerinde, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak ve bebeklerine sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırmak isterler. Ancak bunun için bebek beslenmesinde belirli basamakların uygun bir şekilde ve ardışık olarak aşılması gereklidir. Bu basamaklar şu şekilde özetlenebilir: Birincisi anne sütü ile beslenmenin sağalanmasıdır. Sonra sırasıyla, öğün oturtmak, zamanında ve bebeğin ayına bağlı ek gıda başlamak, bebeği taneli ve pütürlü gıdaya alıştırmak ve aile sofrasındaki gıdalara geçerek erişkin beslenmesini oluşturmak gerekir. Bu basamaklar uygun şekilde geçilebilirse gerekli büyüme ve gelişme sağlandığı gibi sağlıklı beslenme alışkanlığı da oluşturulabilir.

Öncelikle annelerin hamilelik dönemlerinde anne sütü ile beslenme, emzirme tekniği, bebeklerin beslenmesi, ek gıdalar ve beslenme alışkanlığının oturtulması gibi konularda eğitim almış olmaları gereklidir. Bu yönde bir eğitim almış olan annelerin çocuklarında beslenme problemleri daha az görülür. Hamilelik döneminde alınan bu eğitim sonucu bebek dünyaya geldiğinde anneler çok rahat edecekler ve uygun beslenmeyi sağlayacaklardır.