GAZİ, LATİFE HANIM İLE GÖZTEPE'DEKİ KÖŞKTE EVLENİYOR

Gazi Mustafa Kemal Paşa, 29 Ocak 1923 günü Saat 17.00’de, İzmir Göztepe’deki Uşakizade Köşkü’nde, Latife Hanım ile evlenmiştir. Bu evliliği, üç yıl sonra gerçekleşecek medeni kanunun başlangıcı olması nedeniyle çok önemsiyorum. O günün dini gerekleriyle kıyılan bu nikah, ileriye doğru yapılacak birçok reformun müjdesi olmuştur, o günü, belgeler ve anılarla izleyelim. 

29 Ocak 1923 günü, Gazi, arkadaşlarını Uşakizade Köşkü’nde çay içmeye davet etmiştir. Gazi’nin Kurmay Başkanı Asım Gündüz, diğer misafirlerle beraber köşkün başodasında ağırlanmıştır. Uşakizade Ailesi ise, köşkün ikinci misafir odasında yerlerini almışlardır. Uşakizade ailesi ve İzmir Valisi dışında kimse nikahın kıyılacağını bilmiyorlardı. Latife Hanım’ın kardeşleri Rukiye ve Vecihe Hanım’lar misafirlere hizmet ederken, erkek kardeşi Ömer Bey de misafirleri kapıda karşılamaktadır. Asım Gündüz, kıyılan nikahı şöyle anlatmıştır:

“Bu sırada kapı açılmış, yaver Salih Bey:
‘Efendim, Müftü Rahmetullah Efendi geldi’ dedi. Gazi de:
‘Buyursunlar’ diyerek ayağa kalkıp müftüyü karşıladı. Biraz sonra gülümseyerek konuştu:
‘Eğer genç olsaydım bu töreni başka türlü yapmak isterdim. Latife Hanım’ı bir ata bindirir, ben de bir ata binip koşturur, kaçırtır alırdım; ama şimdi bunu yapacak kadar genç olmadığımı anlıyorum.’”

İzmir Müftüsü Rahmetullah Efendi köşke gelince, tüm konuklar, Gazi’nin nikâhına davetli olduklarını anlamışlardı. Davetlilerden Naşit Hakkı Uluğ’un kaleminden nikâh törenini izleyelim: 
“…Köşkün üst kat sofasına kapısı açılan büyücek bir odaya, bir masa konmuş, iki tarafına koltuk ve sandalyeler dizilmişti. Biraz sonra, İzmir kadısı odaya girdi. Onu Gazi, yanında hayat arkadaşı seçtiği insan takip etti. Mareşal Fevzi Paşa, Kazım Karabekir Paşa asker elbisesi ile odaya girip Gazi’nin tarafına geçtiler. İzmir Valisi Mustafa Abdülhalik Bey’i, Başyaver Salih Bey odaya davet etti, onlar da Latife Hanım’ın oturduğu tarafta yer aldılar.

Gazi, sivil lacivert kruvaze bir elbise giyinmişti, başında her zamanki gibi yassı, koyu renkli güzel bir astragan kalpak vardı. Latife Hanım da koyu renkli bir rop giymiş ve başını da ölçülü bir şekilde örtmüştü. Bu sade dekor içinde nikâh töreni başlıyordu. Fevzi ve Kazım Paşa’lar Gazi’nin, Abdülhalik ve Salih Bey’ler Latife Hanım’ın şahitleri idiler. Muammer Bey gözleri yaşarmış olarak pencerenin yanında yer almıştı, ailenin fertleri, Gazi’nin yanındaki çalışma arkadaşları ve biz koridoru dolduruyorduk.

Ses seda kesilmişti, Gazi’nin kadıya hitaben, biraz kısık ve ağırbaşlı sesi duyuldu:

‘Efendi Hazretleri, biz, Latife Hanım’la evlenmeye karar verdik, lütfen gerekli işlemi yapar mısınız?’ Bu sözleri büyük dikkat içinde dinleyen kadı efendi, Latife Hanım’a döndü ve sordu:
‘Hanımefendi, on dirhem gümüş mihri müeccel ve aranızda kararlaştırılan mihri muaccel ile hazır bulunanların önünde Gazi ile evlenmeyi kabul ediyor musunuz?’ 

‘Kabul ettim’ cevabını alan kadı efendi, bu sefer de Gazi’ye dönerek aynı soruyu sordu, Gazi de:

‘Kabul ettim’ deyince, hayatının en şerefli bir hizmetini başarı ile yaptığına sevinen kadı efendi, cübbesinin kollarını süratle sıvayarak ellerini göğe doğru kaldırdı, yeni evlilerin mutluluk ve sıhhatine ve bu evliliğin vatanımıza hayırlı olması için orada bulunanları duaya davet etti.”

Nikâh şeklini değiştirdiği halde beğenmeyip ve içine sindiremeyen Gazi, nikâhında bulunan sınıf arkadaşı Yarbay Asım Bey’e dönerek; “İnşallah zaman olur, nikâhı vali bey kıyar” demiştir. 
Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın evlenmeden önce, Göztepe Nüfusu’na 46 numaralı adreste geçici olarak nüfus kaydı yapılmış ve bu kayıt hala İzmir nüfusunda yer almaktadır.
22 Şubat 1923 tarihli “New York Times”, “Bir fatih olduğu kadar bir reformcu da” başlıklı yorumunda şunları yazar:

“Mustafa Kemal Paşa adındaki bu şaşırtıcı ve hayli çetin kişi, sadece çehresi ve elbisesiyle Doğuludan çok Batılı olduğunu yine kanıtladı. Bir görüş olarak –O’nun görüşü olduğu için önemlidir- Türk kadınının peçe ve örtünme kullanmaktan vazgeçmesi, hiç olmazsa azaltılması gerektiğini söyledi. Bu tam anlamıyla bir ‘feminist’ olduğunu kanıtlamıyor ama yine de savunduğu Türklerin geleneğinde büyük ve çarpıcı bir değişikliktir. Yunanlıların fatihi, kendisine dinsiz suçlamasının yöneltilmesinden sakınmaya özen gösteriyor. Mustafa Kemal Paşa biliyor olmalıdır ki, yeni eşine Avrupalıların yararlandıklarına benzer öyle özgürlükler tanıyor ki, oluşmakta olan yeni Türkiye’nin halkını etkileyecektir.”

İzmir Özel Türk Koleji, bünyesinde yer alan, Gazi ve Latife Hanım’ın evlendiği köşk, restore edilerek, 2001 yılında, Türk toplumunun ziyaretine sunulmuştur. Köşk’ün 17 yılda, köşk, yüz binlerce öğrenciye ve konuğa ev sahipliği yapmıştır.