Kalın Bacaklarınızın Sorumlusu Lipödem Olabilir

Sıkı bir diyet uygulamanıza ve düzenli egzersiz yapmanıza rağmen bacaklarınızın ve kalçalarınızın hala çok kalın olduğundan mı şikayetçisiniz? Bu durumun sorumlusu lipödem olabilir. Hem sağlık çalışanları hem de hastalar tarafından yeterince tanınmayan bu hastalığa gelin birlikte göz atalım.

Lipödem, kadınlarda özellikle kalça ve bacakların üst kısımlarında aşırı derecede yağ birikmesine yol açan kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Anormal yağ depolanması beraberinde yangısal bir reaksiyon olduğu için ağrılıdır ve temelde yağ metabolizmasında bir bozukluk vardır. Lipödem yol açtığı ağrı, hareket kısıtlılığı, günlük aktivitelerde azalma ve psikososyal stres nedeniyle aslında önemli bir sağlık sorunudur.

Lipödem her iki bacakta simetrik ve ağrılı yağ depolanmasına yol açar. Bel çevresi/kalça çevresi oranı 1’den küçüktür. Hastalar, vücutlarının özellikle belden aşağı kısmının üst kısma göre orantısız şekilde kalın olduğunu ifade eder. Hastalar, sıkı diyet ve düzenli egzersize rağmen kalça ve bacaklarının incelmemesinden, bacaklarda dokunmakla ağrı ve hassasiyetten ve kolay morarmadan yakınır. Ayaklarda yağ depolanması olmaz ve ayak bileği düzeyinde normal doku yağlı dokudan keskin şekilde ayrılmıştır. Bacaklarda ayakta durmakla gün içinde artan ödem, ağırlık hissi ve yorgunluk olur. Lipödemli kadınlarda obezite riski de artmıştır. İlerleyen dönemlerde kalça ve bacaklarda aşırı yağ birikimi eklemlerde ortopedik sorunlar açısından bir risk oluşturur.

Lipödem kesin tanısı için özel bir tanı yöntemi bulunmamaktadır. Tanı; lipödem konusunda bilgili bir doktor ile hastanın yakınmalar konusunda karşılıklı konuşması, hastanın tıbbi öyküsünün alınması, vücut kitle indeksinin hesaplanması, ayırıcı tanı amaçlı fizik inceleme ve bacak toplar damar ultrasonografi (renkli Doppler) incelemesi yapılması ile konulur. Lipödem tanısı konulmasıyla birlikte hastada hangi tipte ve hangi evrede lipödem olduğu belirlenir. Ardından hastaya uygun tedavi planı oluşturulur.

Lipödem fizik inceleme bulguları;

-Her iki bacakta ve kalçalarda simetrik yağ depolanması vardır.

-Bacaktaki ödem elle bastırılınca çok az miktarda geçici iz bırakır.

-Lenfödemdeki Stemmer belirtisi negatiftir.

-Bacaklarda kolay ve kendiliğinden morarma olur.

-Cilt genelde soğuktur.

-Kılcal damar varisleri olabilir.

            Lipödem, tedavi yöntemi seçenekleri sınırlı olan kronik bir hastalıktır. Günümüzdeki tedavi seçenekleri hastaların yakınmalarını azaltmak, genel sağlık düzeyini korumak ve komplikasyonları önlemeye yöneliktir. Tedavi başlıca konservatif ve cerrahi tedavi olarak ikiye ayrılabilir.

            Konservatif tedavi seçenekleri;

-Diyet ve sağlıklı beslenme: bir diyetisyen eşliğinde hastaya özel diyet düzenlenmeli ve hastaya sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırılmalıdır.

-Egzersiz: yürüyüş, lenfatik yoga, bisiklet ve pilates gibi düşük yoğunlukta egzersiz türleri önerilir.

-Kompresyon tedavisi: ödemi azaltmaya yönelik olarak uygun bandaj ve bası giysileri uygulanır.

-Manuel lenfatik drenaj: Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon birimleri tarafından uygulanan bu özel masaj bacaklarda aşırı sıvıyı boşaltmaya yöneliktir.

-Psikolojik destek: bu hastalarda sıklıkla görülen depresyon ve yeme bozuklukları gibi sorunlara yönelik desteği içerir.

-Ortopedik destek: özellikle ilerlemiş evrelerde vücut ağırlığında artışla birlikte düz tabanlık, eklemlerde ve yürüme aksında bozukluklara yol açar. Bu hastaların Ortopedi tarafından değerlendirilmesi uygundur.

-Nefes egzersizleri: derin nefes egzersizleri lenfatik akımı destekler.

-Gıda destek ürünleri: kokina (yıl başı çiçeği) bitkisi özütü ve selenyum takviyesi yakınmaları azaltabilir.

Cerrahi tedavi seçenekleri;

-Liposuction; genel anestezi altında ve bir kanül aracılığıyla aşırı yağ dokusunun alınması yöntemidir. Kanülün bir ucu vakum cihazına diğer ucu ise bir cilt kesisi aracılığıyla yağ dokusuna yerleştirilir. Bu işlem Plastik ve Rekonstruktif Cerrahi uzmanları tarafından uygulanır.

-Azaltıcı (redüksiyon) cerrahisi: eksizyon ve rezeksiyon adıyla da bilinen bu cerrahi işlem lokalize büyük lipödem dokularının çevreleyen dokuyla birlikte çıkartılmasını içerir. Bu operasyon ileri evrelerdeki hastalara yönelik olarak uygulanmaktadır.

            Sonuç olarak, lipödem yaklaşık her 9 kadından birini etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Bu hastalıkla ilgili sağlık çalışanları arasında ve toplumda farkındalığın arttırılması lipödem hastası kadınların gereksinim duyduğu ve hak ettikleri bakım ve tedaviye ulaşmalarına katkıda bulunacaktır.

Hepinize sağlıklı günler dilerim.

Doç. Dr. İlker Kiriş

Kalp ve Damar Cerrahisi

İnstagram: @doc.dr.ilkerkiris