Sanat galerisi ve Sergi nasıl gezilir?

“Bir keresinde Picasso’ya, eserlerinin ne anlam ifade ettiği sorulmuştu. “Kuşların ne cıvıldadığını anlıyor musun? Hayır. Ama yine de dinliyorsun.” cevabını vermiştir. Bazen sanatta önemli olan sadece bakmaktır.”

MARINA ABRAMOVIC

Günümüzde büyük şehirlerde hemen hemen her gün yeni bir sergi açılıyor. Hepsine yetişmek mümkün olmasa da doğru planlama ve zamanlamayla sanat galerilerinden ve sergilerden en yüksek verimi almak mümkün. Birçoğumuzun sanat galerileri ve sergilerle ilgili en büyük sıkıntılarından biri de bunları nasıl gezeceğimizdir.

Bir sergiyi gezmeye nereden başlanmalı? Bir eserin karşısında hangi mesafede durulmalı ve ne kadar zaman geçirilmeli? Eser hakkında konuşulmalı mı? Sanatçı oradaysa nasıl yaklaşılmalı?

Bunlar bir sanat galerisine girmiş herkesin kendine mutlaka sorduğu sorulardır. Bu ayki yazımızda bu konudaki görüşlerimi paylaşacak; sanat galerilerinin en verimli nasıl gezilebileceğinden ve bir sergide dikkat etmeniz gerekenlerden bahsedeceğim.

1. Çekinmeyin 
Galeriler korku tüneli değildir ve insanları korkutmak için ortaya çıkmamışlardır. Sanat galerileri sanatçıların, sanat yatırımcılarının ve sanatseverlerin bir araya geldiği bir yerdir. Bu yüzden içeriye girmenizde hiçbir sakınca yoktur; aksine, galerilerin kuruluş amacı ve hedefleri olabildiğince çok kişiye ulaşmak ve ziyaretçi sayısını çoğaltmaktır. Neredeyse hepsi ücretsizdir ve içeride sorularınızı cevaplamaya hazır birileri mutlaka bulunmaktadır. Bazı durumlarda şanslıysanız merak ettiğiniz ya da takip ettiğiniz sanatçısı da orada bulunuyor olabilir ve kendisiyle tanışabilir, sorularınızı doğrudan kendisine yöneltebilirsiniz. 

2. Galerinin Merkezinden Başlayın 
Bir galeriden içeri ilk girdiğinizde mutlaka sergi ile ilgili bir yazı ya da yönlendirici bir levha vardır. Hazırlanmış kitapçık ve önyazılar ziyaretçilere kolaylık sağlar ve sergi hakkında bilgi verir. Serginin belli bir takip sistemi var ise ona uygun olarak gezmeniz serginin bütünlüğü ve anlamı açısından önemli olabilir. Eğer sergilenen işler belirli bir düzen ve sıralamaya göre düzenlenmediyse saat yönünü izlemek doğrudur. Böylece hiçbir eseri kaçırmamış olursunuz. İlginizi daha çok çeken eserlere tekrar dönme şansınız vardır. Her eserin önünde de aynı süre boyunca durmanız gerekmez, kimse size bütün işlere bakmanız gerektiğine dair bir zorlamada bulunmaz. 
3. Konuşmak Zorunda Değilsiniz 
Bir esere bakarken arkadaşınızla, kendi kendinizle, galeri çalışanı veya sanatçı ile konuşabilir, sesli yorumlar yapabilirsiniz; ama bu kesinlikle bir zorunluluk değildir. Sessiz kalarak da sanattan zevk almak mümkündür. Bir eser ya da sanatçı hakkında konuşabilmek için biraz hazırlıklı olmakta fayda vardır. Eğer sergi önceden gitmeyi planladığınız bir sergi ise; teması, sanatçısı ve işler hakkında az da olsa bilgi sahibi olmak işinizi kolaylaştırabilir. Nereden başlayacağınızı bilmiyor ve merak ediyorsanız sanat tarihi ile ilgili kılavuz kitaplara başvurabilirsiniz. Böylece akımlar ve dönemler hakkında bilgi sahibi olmuş olursunuz. 

4. Açılışlara Katılmaya Çalışın 
Bir galeriyi gezmek için en iyi zaman ya bomboş olduğu zaman ya da açılış zamanıdır. İnsanlarla sosyalleşip ikramların tadına bakabilir, diğer insanların konuşmalarına kulak misafiri olarak eserler ve yapılmak istenenle ilgili farklı yorumlar duyabilirsiniz. Genelde eserlerin sahipleri ve sanatçılar da açılışta bulunacağından sorularınıza cevapları birinci elden alabilir, sanatla ilgili çevrenizi genişletebilirsiniz. 

5. Soru Sorun 
Bir eser ya da kavram üzerine aklınıza takılan bir şey varsa çalışanlara sormaktan çekinmeyin. Sorularınızı severek cevaplayacaklarından emin olabilirsiniz.

6. Esere Fazla Yaklaşmayın
Bazı zamanlar bir eser o kadar çekicidir ki dokunmak, daha da yaklaşmak isteyebilirsiniz. Müzelerde bu durum riskli olabilir ama galerilerde biraz daha serbest olabilirsiniz. Yine de herhangi bir mesafe belirtilmişse buna uyun. Çalışanlar ya da güvenlik görevlileri de bu konuda uyarıcı olabilir. “Yaklaşmayın, lütfen dokunmayın” gibi uyarılar almamak için eser ile aranıza belirli bir mesafe koymakta fayda vardır.
7. Fotoğraf Ve Video İzinlerine 
Dikkat Edin
Müzeler gibi sanat galerileri ve sergilerde de fotoğraf çekme kuralı değişkenlik gösterebilir. Çoğu galeri fotoğraf çekimine ve kayda izin vermeyebilir. Sanatı koruma ve telif hakları ile ilgili bir önlem olabilir, bu yüzden mutlaka bu kurala uyun. Eğer gerçekten çok isterseniz sergi katalogu, afiş ya da kartpostal gibi anılarla galerilerden ayrılabilirsiniz. Bu anıları tarihleriyle birlikte biriktirmek güzel bir fikir olabilir.

8. Kendinizi Bırakın 
Sanatın icrasında birçok amaç olduğu gibi bir sergi ya da galeriyi gezerken de farklı amaçlar olabilir. Sosyalleşmek, yalnız kalmak, dünyevi dertlerden uzaklaşmak ve estetik duygunuzu tatmin etmek bunlardan bazılarıdır. Galeri gezinizi bir çeşit meditasyona dönüştürmek de sizin elinizdedir. Sanatçının o eserle ne anlatmak istediğini bulmaya çalışın, nedenini sorgulayın, sergi konsepti ya da dünya gündemi ile bağlantısını kurmaya çalışın. Sanatçının anlatmak istediği şeyden bambaşka bir noktaya da varabilirsiniz ve bu, sizi birdenbire geçmiş bir deneyiminize götürerek mekandan soyutlayabilir ve anlık sıkıntılarınızdan kurtarabilir.
 9. Ziyaretçi Defterini
İmzalamayı Unutmayın 
Gezdiğiniz galeri ve sergiyle ilgili hislerinizi giriş ya da çıkışlardaki ziyaretçi defterine aktarabilirsiniz. Şikayet, öneri gibi şeyleri yazabileceğiniz gibi hissettiklerinizi de paylaşabilirsiniz. İletişim bilginizi paylaşırsanız sonraki sergilere ve açılışlara katılım şansınız olabilir. Galerilerin web siteleri ve sosyal medya hesaplarını takip etmek de sergileri kaçırmamanızı sağlar. 

10. Sorgulayın 
Sanatçı mesajını daha farklı nasıl aktarabilirdi? Eser derdini anlatmakta yeterli miydi? Kendinize böyle sorular sorarak yaratıcı zekanızın gelişimine katkınız olabilir. Biraz daha fazla sanat tarihi metinleri okumak daha sonra gezeceğiniz sergilerde karşılaştırma yapabilme açısından işinize yarayabilir. Sizden kimse büyük bir sanat eleştirmeni olmanızı beklemiyor; ama tıpkı izlediğiniz bir film gibi gezdiğiniz galeri ve eserler hakkında da arkadaşlarınızla konuşabilir, tartışabilirsiniz.